Deutsch-Iranischer Sozial & Kultur Verein e.V انجمن اجتماعی و فرهنگی آلمانی ـ ایرانی شهر بوخوم (ایرانیان ساکن آلمان)
امتیاز این مقاله
ماموریت مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) را به جرأت می‌توان یکی از حماسی‌ترین ماموریت‌های ناسا نامید. کنجکاوی بیش از چهار سال است که در مریخ گشت می‌زند و در این بازه زمانی، آزمایشات بسیاری را انجام داده است و اطلاعات زیادی را به زمین مخابره کرده است. در کنار تمامی این‌ها، کنجکاوی علاقه عجیبی به گرفتن تصاویر سلفی دارد! هر چند وقت یک‌بار، کنجکاوی تصویری سلفی از خود می‌گیرد و آن را به زمین مخابره می‌کند. در این تصاویر می‌توان مریخ‌نورد را دید که تنهای تنها، میلیون‌ها کیلومتر دورتر از خانه، در سیاره‌ای بی آب و علف در حال گشت زدن در مناطق مختلف است. اما در تمام تصاویر سلفی که کنجکاوی به زمین فرستاده، نکته جالبی وجود دارد که شاید تابه‌حال به آن توجه نکرده باشید.
تصویر سلفی، به تصویری گفته می‌شود که شما با استفاده از دوربین، از خودتان می‌گیرید. در این تصاویر دست شما مشخص است و اگر دست نیز معلوم نباشد، از نوع ژستی که گرفته‌اید می‌توان فهمید که تصویر را خودتان به ثبت رسانده‌اید و کسی از شما نگرفته است. اما در مورد مریخ‌نورد کنجکاوی این‌گونه نیست! تصاویر سلفی که کنجکاوی به زمین مخابره می‌کند خیلی تفاوت دارند و اصلاً به نظر نمی‌رسد که کنجکاوی خودش این تصاویر را گرفته باشد. این تصاویر به گونه‌ای هستند که انگار شخصی یا چیزی از فاصله دورتر این تصویر را به ثبت رسانده است و جالب‌تر این که در این تصاویر هیچ اثری از بازوی مریخ‌نورد که دوربین بر روی آن نصب است و این تصاویر را به ثبت می‌رساند دیده نمی‌شود، پس این تصاویر چگونه به ثبت می‌رسند؟ آیا کسی از دورتر تصویر می‌گیرد؟ به تصویر بالا دقت کنید، در این تصویر که کنجکاوی از خودش گرفته، می‌توان مریخ‌نورد، کوه شارپ در پس زمینه و چرخ‌های کنجکاوی را مشاهده کرد، اما هیچ اثری از بازویی که دوربین بر روی آن نصب است و این تصویر را گرفته دیده نمی‌شود. بر روی بازوی کنجکاوی علاوه بر دوربین، یک‌سری تجهیزات آزمایشگاهی دیگر نیز نصب هستند که برای بررسی مریخ و سنگ‌های آن به کار می‌روند.
اما چرا در تصاویر سلفی که کنجکاوی از خودش می‌گیرد، بازویی که دوربین بر روی آن نصب است دیده نمی‌شود؟ ناسا به این سوال پاسخ می‌دهد که به نظر جامع و قانع کننده است. برخی گمان می‌کنند که این تصاویر دروغین هستند اما هیچ دروغی در کار نیست بلکه علت این اتفاق به شیوه ثبت و ارسال تصاویر توسط مریخ‌نورد باز می‌گردد. تصاویری که توسط کنجکاوی به زمین ارسال می‌شوند تکه تکه هستند و باید توسط کارشناسان ناسا کنار هم چسبانده شوند و در این بین استفاده از ابزارهای ویرایش تصویر مانند فتوشاپ ضروری است.
ناسا چندی پیش ویدیویی را منتشر کرد که در آن نشان داد دوربین مریخ‌نورد در چه حالاتی قرار می‌گیرد تا بتواند تصاویر را به ثبت برساند. همان‌طوری که در ویدیو زیر مشاهده می‌شود، دوربین به گونه‌ای حرکت می‌کند و در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که بتواند انطباق‌پذیری را به حداقل برساند، یا به عبارتی، کاری کند که بازوی مریخ‌نورد در تصویر دیده نشود. به نظر می‌رسد تغییر موقعیت اجرامی که در تصاویر هستند نیز به دلیل تغییر در موقعیت دوربین به وجود می‌آید. در ادامه می‌توانید این ویدیو را مشاهده کنید.
پروژه کار بر روی تصاویر سلفی مریخ‌نورد کنجکاوی یک‌سال پیش از ارسال مریخ‌نورد به سیاره سرخ آغاز شد. در آن زمان جیمز کامرون، کارگردان فیلم و جادوگران دوربین مریخی که مایکل مالین و مایکل راوین (از اعضای سامانه‌های فضایی مالین) نام دارند، برای ثبت تصاویر خارق‌العاده و مهم با استفاده از تجهیزاتی که بر روی کنجکاوی است، راه‌هایی را پیشنهاد دادند که در آن زمان علمی-تخیلی به نظر می‌رسیدند! آن‌ها این روش‌های مبتکرانه را به کار گرفتند تا بتوانند این تصاویر بی‌نظیر را خلق کنند. ناسا ابتدا پروژه‌ای را برای طراحی یک دوربین زوم ویدیویی راه انداخت و این سه مرد برای اولین‌بار یک‌دیگر را در این پروژه ملاقات کردند اما متاسفانه این پروژه لغو شد.
مایکل راوین می‌گوید:
michael-ravine
ما ایده‌ای برای ثبت تصاویر سلفی توسط دوربین کنجکاوی داشتیم و این برای همه ما واضح و قابل فهم بود اما مشکل ما این بود که نمی‌دانستیم چگونه این کار را انجام دهیم و این چیزی بود که باید برای همه ما شفاف سازی می‌شد. ما در آزمایشگاه پیش‌رانش جت روزها کار کردیم تا بتوانیم حرکات بازوی مریخ‌نورد را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که بتواند دوربین را در موقعیت درستی قرار دهد.
مادامی که اعضای سامانه‌های فضایی مالین کار خود را به خوبی پیش می‌بردند، افرادی که در آزمایشگاه پیش‌رانش جت بودند و مسئولیت راندن مریخ‌نورد را بر عهده داشتند توانستند این برنامه‌ریزی‌های حرکتی بازوی کنجکاوی را با کدهای کامپیوتری آن ادغام و یک‌پارچه کنند. هرکسی که در تیم حضور داشت به سختی کار کرد تا این‌که بالاخره موفق شدند رشته‌ای از تصاویر ۵۵ فریمی را توسط دوربین کنجکاوی به ثبت برسانند و هر آن‌چه که نیاز بود در این تصاویر نشان داده می‌شد.
pia19808-main_tight_crop-monday
بگو پنیـــــــــر!
تصویری که در ابتدای مقاله مشاهده کردید یکی از نخستین تصاویری است که مریخ‌نورد از خودش به ثبت رسانده و جالب است بدانید که ثبت آن دو روز مریخی به طول انجامیده است. این تصویر توسط دوربین MAHLI گرفته شده است. این دوربین در نوک بازوی متحرک کنجکاوی قرار دارد این بازو قابلیت شکنج داشته و ۲ متر طول دارد. این دوربین به شکل خاصی قرار گرفته تا بتواند تمرکز بیشتری بر روی سطح مریخ داشته باشد البته MAHLI می‌تواند بر روی اجرام دوردست نیز فوکوس کند تا آن‌ها نیز در تصاویر مشخص باشند. به عنوان مثال در تصویر ابتدای متن شما می‌توانید کوه شارپ را نیز در پس زمینه به خوبی مشاهده کنید اما تمرکز اصلی دوربین بر روی سطوح اطراف کنجکاوی است. این دوربین علاوه بر اجرام دوردست، توانایی فوکوس بر روی اجرام نزدیک را نیز داراست، یعنی MAHLI می‌تواند اجرامی که در فاصله ۲ سانتی‌متری قرار گرفته‌اند را با جزئیات بالا ببیند.
همان‌طوری که گفته شد، مریخ‌نورد تصاویر را به صورت تکه تکه به زمین می‌فرستد. وقتی که این تصاویر از مریخ به زمین ارسال شوند، مایکل راوین و یکی از همکارانش با دقت این تصویر را با استفاده از ابزارهای ویرایش تصاویر در کنار یک‌دیگر قرار می‌دهند تا یک تصویر موزاییکی را خلق کنند. انجام این کار بسیار مشکل است اما هیچ‌یک از این مشکلات به اندازه حذف بازوی مریخ‌نورد از تصاویر، بزرگ نیستند. این یک مانع بسیار بزرگ است و همین موضوع سوالات بسیاری را به وجود آورده است. اگر با دقت به تصویر ابتدای متن نگاه کنید، شانه بازوی مریخ‌نورد را در قسمت جلویی آن می‌بینید اما در تصویر اثری از خود بازو دیده نمی‌شود و پیکسل‌های فریم‌های دیگر جایگزین خود بازو شده‌اند و بدین ترتیب شما سطح مریخ که در پشت بازو است را مشاهده می‌کنید و کل بازو حذف شده است.
